Wat gaat dat kosten?

Onderstaande tabel geeft het verloop van de begroting sinds de vastgestelde meerjarenbegroting 2024-2027 weer.

Onderstaande tabel bevat de toelichting op de financiële mutaties uit deze meerjarenbegroting.

In 2024 hebben we geen aanvullende maatregelen op gebied van circulariteit afgerond, voor 2025 verwachten we hier ook nog geen aanvullende investeringen. De hiervoor begrootte kapitaallasten vallen dan ook vrij in 2025 en 2026.

Twee nieuwe wetten zorgen ervoor dat we extra taken als gemeente erbij hebben gekregen om misstanden op de woningmarkt tegen te gaan en op te lossen. De wet Goed Verhuurderschap is reeds in werking en de wet Betaalbare Huur treedt vanaf 1 januari 2025 in werking. Voor de uitvoering van deze taken is extra capaciteit en deskundigheid benodigd. Hiervoor ontvangen we in de algemene uitkering een structurele tegemoetkoming van het Rijk dat een groot gedeelte van de extra kosten dekt. Het huidige Masterplan Wonen loopt tot 2025. In 2025 stellen wij een nieuw volkshuisvestingsprogramma op.

In het Wegbeheerplan 2024-2027 is een vooruitblik gedaan voor de lange termijn. De verwachting is dat de onderhoudskosten vanaf 2028 gaan stijgen van ongeveer € 1,7 miljoen naar € 2,8 miljoen per jaar. Gelet op ervaringen uit het verleden met lange termijn vooruitzichten in het wegbeheerplan stellen we voor in 2028 aanvullende budgetruimte van 50% van de geschatte extra kosten voor regulier en planmatig onderhoud wegen in de begroting op te nemen. Dit betreft een bedrag van € 358.000. Verder boeken we vanaf 2028 een voordeel van € 200.000 in omdat de kosten voor aansluiting van nieuwbouw op het bestaande wegennet niet langer vanuit het wegenbudget maar van uit de grondexploitatie voor de nieuwbouw worden gedekt. Dit is in lijn met het door de raad vastgestelde wegbeheerplan.

We gaan steeds meer gebruik maken van het voorliggend veld (de sociale basis). Welzijnsorganisatie Synthese speelt een belangrijke rol in het voorliggend veld van onze gemeente. Door de toenemende vraag aan zorg en ondersteuning van inwoners, met name bij jeugd en ouderen, neemt de ondersteuningsbehoefte door Synthese toe. Een structurele investering in het welzijnswerk is nodig om de transformatie in het sociaal domein mogelijk te maken. De zorgvraag groeit en het aantal mensen dat zorg kan leveren neemt af. We kiezen voor een inzet op gezondheid en preventie om daarmee zorgvragen te voorkomen. We zetten in op jeugdzorg aan de voorkant, en een sterke gemeenschap waarbij inwoners mee kunnen doen. Inwoners worden eerder geholpen dit voorkomt zwaardere zorgvragen.

Op basis van de ontwikkelingen in bouwleges in de eerste helft van 2024 vinden wij een verlaging van € 352.000 voor 2025 realistisch.

De jaarlijkse bruto lasten worden ingeschat op € 972.000. Daarvan maakt € 80.000 onderdeel uit van programma 1 Vitale kernen, € 50.000 in programma 2 Een sterke sociale basis en € 842.000 van programma 7 Een gezonde, duurzame en ondernemende gemeentelijke organisatie. Hiervan kan € 382.000 bekostigd worden uit al in de begroting opgenomen budgetten (binnen programma 2 Een sterke sociale basis). In 2024 zijn we een traject gestart om onze dienstverlening te optimaliseren, zodat we inwoners met uitdagingen op het gebied van bestaanszekerheid zo passend mogelijk kunnen ondersteunen. Om deze werkwijze in 2025 en volgende jaren voort te zetten zijn aanvullende middelen nodig.

Bij de kaderbrief 2025 heeft de raad bepaald dat we in de begroting financiële ruimte opnemen voor de benodigde formatie en voor de uitvoering van de omgevingswet en de realisatie van het omgevingsplan nieuwe stijl. In totaliteit is er de komende jaren aanvullend een bedrag noodzakelijk in 2025 van € 100.000, in 2026 van € 450.000 en in 2027 en 2028 van € 480.000. Alle gemeenten zijn verplicht om het Omgevingsplan dat van rechtswege per 1 januari 2024 bij de invoering van de omgevingswet is ontstaan om te zetten naar het Omgevingsplan nieuwe stijl. De transitieperiode die het Rijk de gemeenten hebben gegeven loopt tot 31 december 2031. Op dit moment hebben wij verouderde plannen voor met name de kernen. Deze gaan we dan ook fasegewijs beginnend met Meterik oppakken. Vanaf 2027 pakken we ook de bedrijventerreinen op en in 2028 starten we met het buitengebied zodat in 2031 het volledige omgevingsplan is geactualiseerd. Op basis van de in 2024 opgedane ervaringen is geconstateerd dat de invoering van de Omgevingswet grote impact heeft op de inhoud en omvang van het takenpakket van team Omgeving. Vanwege de uitgestelde gefaseerde invoer van de Wet kwaliteitsborging bouwen en de extra druk op wijzigingsprocedures omgevingsplan is verlenging van de inhuur op deze onderwerpen nodig. Deze inhuur wordt afgebouwd parallel aan de opbouw van het omgevingsplan en de verdere invoering van de Wkb.

We kunnen de baten die we ontvangen uit de specifieke uitkering sport met € 100.000 in ons voordeel bijstellen omdat de regeling met ingang van 2025 wordt aangepast. De regeling specifieke uitkering sport is er vanaf 2019 omdat vanaf die periode de kosten van BTW op sport niet langer teruggevorderd konden worden bij het BTW-compensatiefonds. Dat betekent dat de kosten voor sport stijgen. Door deze regeling kunnen gemeenten de BTW terugkrijgen. De regeling had een landelijk maximaal bedrag. Omdat de aanvragen voor de compensatie van BTW hoger waren dan het maximale budget is de afgelopen jaren 80% toegekend. Door de ervaringen zie zijn opgedaan wordt er vanaf 2025 een andere verdelingsmethodiek toegepast. Hierdoor kunnen we ervan uitgaan dat we de volledige BTW via de regeling vergoed krijgen.

Voor de uitvoering van de zesde enveloppe van de investeringsagenda 2025 van Trendsportal is een aanvullend budget van € 50.000 noodzakelijk.

In de jaren 2027 en 2028 wordt de jaarlijkse storting aan de reserve speelvoorzieningen met € 150.000 verlaagd. Dit kan omdat de reserve in de afgelopen jaren zodanig is gevuld dat er voldoende inzit om de bijdrage in 2027 en 2028 te verlagen.

Uit de omgevingsvisie volgt voor welke thema’s en gebieden in ieder geval een programma wordt opgesteld. Met het opstellen van de programma’s actualiseren we al het huidige ruimtelijk beleid, brengen het in overeenstemming en voegen het samen. Ieder programma bevat de uitwerking en de maatregelen van het (nieuwe) beleid. Tevens bevat een programma een jaarlijks terugkerende monitorings- en evaluatieronde. Om deze cyclus goed te starten, is de verwachting dat op meerdere thema’s een onderzoek (0-meting) of analyse nodig is. Om de programma’s te kunnen opstarten en de benodigde analyses te kunnen uitvoeren nemen we in de begroting een post voorbereidingsbudgetten programma’s op. We verwachten een bedrag van € 50.000 per programma nodig te hebben. We denken komende jaren 2 programma’s per jaar te kunnen opstellen en er maximaal 10 nodig te hebben.

Voor de investeringen in het gebied Kasteelpark Ter Horst hebben wij in het voorgaande collegeprogramma financiële ruimte gereserveerd in de begroting. Dit betroffen investeringen ter hoogte van € 5.350.000. Op dit moment zijn de investeringen niet concreet en kan de financiële ruimte vrijvallen. Voor 2025 en 2026 reserveren wij wel € 75.000 voor een gebiedsmanager die belast is met het vormgeven van een eventuele ontwikkeling van- en investering in het gebied.

Voor diverse investeringen in het centrum van Horst hebben wij in het voorgaande collegeprogramma (2018-2022) financiële ruimte gereserveerd in de begroting. Dit betroffen investeringen ter hoogte van € 2.780.000. Voor een deel zijn geen concrete plannen ontwikkeld voor deze investeringen. De gereserveerde financiële ruimte laten wij dan ook vrijvallen. Voor een bedrag van € 200.000 zijn wel al toezeggingen gedaan, hiervoor reserven wij de kapitaallasten ter hoogte van € 15.000.

Op diverse wegen en verkeersmaatregelen budgetten wordt in de jaarschijf 2027 en 2028 incidenteel minder budget ter beschikking gesteld. De basis blijft op orde. Er vindt geen achterstallig onderhoud plaats en er zal invulling worden gegeven aan het afgesproken onderhoudsniveau.

We bundelen met ingang van 2026 de verschillende geldstromen aan BiblioNU met ingang van 2026 in één budgetsubsidie. In het kader van de gezinsaanpak laag geletterdheid wordt de financiering van het taalakkoord, de specifieke (geoormerkte) uitkering Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) en de middelen voor de Taalcursus én Taalcafé omgezet in de vorm van één budgetsubsidie. Bij elkaar opgeteld in totaal € 185.000. Door dekking vanuit de specifieke (geoormerkte) uitkering IDO ad € 45.000 komt € 140.000 ten laste van het begrotingssaldo.

Voor de voortzetting van het programma vragen we voor de jaren 2025 en 2026 een werkbudget van € 75.000 per jaar. Binnen het programma werken we aan de hand van drie pijlers: Project Dorpsraden, Ken de Dorpen en Participatiebeleid. Voor het project 'Ken de Dorpen' vragen we € 100.000 in 2025 en voor het project 'Participatiebeleid' € 25.000 in 2025. Met het programma vitale kernen streven we ernaar dat alle dorpen een vitale gemeenschap hebben met een passende woning voor iedereen. Het richt zich op de sociaalmaatschappelijke leefomgeving en het thema wonen. We willen dat alle zestien dorpen over tien jaar - en daarna - nog krachtig en vitaal zijn. We zorgen daarvoor dat we in 2026 de vragen en vraagstukken uit de kernen in beeld hebben, we in 2026 de kracht, identiteit, cultuur en vitaliteit van de kernen kennen en we werken aan ons dorpsnetwerk.

We onderzoeken we of nog meer wijken en dorpen in de gemeente baat hebben bij een herstructureringsprogramma op ruimtelijk en sociaal gebied. In de begroting nemen we voor deze inventarisatie een budget op van € 50.000 voor 2026. We zoeken in het programma uiteraard koppeling met andere beleidsvelden, zoals de omgevingsvisie.

In 2025 geven we uitvoering aan het geactualiseerde accommodatiebeleid. Eind 2024 leggen wij de nieuwe subsidieregeling voor aan de raad. Deze regeling voorziet in een financiële bijdrage voor uitbreiding, aanpassing of verduurzaming van accommodaties welke in eigendom zijn van een vereniging of stichting. Kredieten voor nieuwe accommodaties worden in een apart voorstel voorgelegd aan de raad. Het investeringskader voor gemeentelijke accommodaties leggen wij in 2025 voor aan de raad.

In de Subsidieregeling investeringssubsidie maatschappelijke accommodaties geven wij aan dat investeringen voor nieuwbouw apart aan de raad worden voorgelegd. Vanaf 2027 nemen wij hiervoor kapitaallasten op in de begroting. Indien de plannen definitief zijn en de hoogte van de investering bekend is wordt hiervoor een krediet gevraagd aan de raad.

We stimuleren met verhuisvouchers ouderen in de sociale huursector om door te stromen van een gezinswoning naar een levensloopbestendige sociale huurwoning. De subsidie vergoedt een deel van de verhuiskosten. Enerzijds verlagen we daarmee de drempel om te verhuizen en anderzijds creëren we daarmee meer bewustwording bij deze doelgroep.